ประเทศไทยมีสารพัดแคมเปญเลิกเหล้าเกิดขึ้นมามากมายเพื่อจะลดปัญหาทางสุขภาพ และทางสังคมที่เกิดจากการดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ไม่ใช่แต่เฉพาะในประเทศไทย ในต่างประเทศก็ได้มีแคมเปญมากกว่าเกี่ยวกับการลดการดื่มแอลกอฮอล์ เช่นแคมเปญที่เรียกว่า “One-month Alcohol Abstinence Campaigns” ที่จัดในหลากหลายประเทศ หรือแม้แต่องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้พัฒนากลยุทธ์ระดับโลกเพื่อลดการดื่มแอลกอฮอล์ที่มีชื่อว่า Global Alcohol Action Plan 2022-2030 เพื่อลดอัตราการเจ็บป่วยและเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องกับการดื่มแอลกอฮอล์?

ข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบว่า ในปี พ.ศ. 2564 คนไทยอายุตั้งแต่ 15 ปี ขึ้นไป มีอัตราการดื่ม จำนวน 15.96 ล้านคนในปีดังกล่าว แต่ถึงอย่างนั้นหลายคนอาจยังไม่ตระหนักถึงผลพวงจากการดื่มที่เกิดขึ้นกับตัวเอง หากคุณเป็นอีกคนนึงที่มักจะมีอาการแฮงค์ในตอนเช้าหลังการดื่มหนักในคืนก่อน ลองหยุดสำรวจตัวเองดู และดูว่าคุณมีอาการดังต่อไปนี้หรือไม่ หากมี อย่าปล่อยปละละเลย เพราะมันอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงกว่าที่คิดได้

7 การเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นเมื่อดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์

เมื่อเราดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เข้าไปร่างกายจะเกิดการเปลี่ยนแปลงหลายอย่างตามปริมาณแอลกอฮอล์ที่ได้รับ โดยแอลกอฮอล์จะส่งผลกระทบโดยตรงต่อการทำงานของสมอง ส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ ตามมา ซึ่งอาการเหล่านี้อาจแตกต่างกันไปในแต่ละคน ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น เพศ น้ำหนักตัว และความเคยชินต่อแอลกอฮอล์ แม้หลายคนอาจคิดว่าเป็นแค่ส่วนหนึ่งของอาการเมาเหล้าธรรมดา แต่แท้จริงแล้วคือ “เสียงเตือน” จากร่างกายว่ากำลังถูกทำลาย

1. พูดเยอะขึ้น

เมื่อดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณเล็กน้อย คุณอาจสังเกตเห็นว่าตัวเองเริ่มพูดมากขึ้นกว่าปกติ เนื่องจากแอลกอฮอล์ไปกดการทำงานของสมองส่วนที่ควบคุมการยับยั้งชั่งใจ ทำให้กล้าแสดงออกมากขึ้น พูดคุยได้คล่องขึ้น บางคนถึงขั้นพูดไม่หยุด หรือพูดเรื่องที่ปกติจะไม่พูดออกมา

2. ตอบสนองช้าลง ง่วงซึม จดจำเหตุการณ์ไม่ได้ ขาดการยับยั้งชั่งใจ

เมื่อดื่มในปริมาณที่มากขึ้น สมองจะเริ่มทำงานช้าลง ส่งผลให้การตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ ช้ากว่าปกติ เกิดอาการง่วงซึม และที่สำคัญคือความสามารถในการจดจำเหตุการณ์ลดลง บางคนอาจจำไม่ได้เลยว่าเกิดอะไรขึ้นในช่วงที่เมา ซึ่งเป็นภาวะที่เรียกว่า แบล็คเอาท์ (Alcohol Blackout)

3. เดินเซ เสียการทรงตัว กะระยะผิดพลาด

การรับแอลกอฮอล์เข้าร่างกายจะส่งผลกระทบต่อสมองส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวและสมดุลร่างกาย ส่งผลต่อระบบการทรงตัวของร่างกาย ทำให้เดินเซ เสียการทรงตัว การกะระยะทางผิดพลาด ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของอุบัติเหตุในผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ เมื่อเราต้องขับขี่ยานพาหนะ

4. เกิดความรู้สึกหุนหันพลันแล่น หมดห่วงผ่อนคลาย การตัดสินใจแย่ลง

เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ทำให้การควบคุมอารมณ์และการตัดสินใจแย่ลง บางคนอาจแสดงพฤติกรรมก้าวร้าว หุนหันพลันแล่น หรือตัดสินใจทำในสิ่งที่ปกติจะไม่ทำ เช่น การทะเลาะวิวาท หรือมีพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ บางคนอาจรู้สึก “ปลดปล่อย” เกินขอบเขตจนนำไปสู่พฤติกรรมที่ผิดกฎหมายหรือสร้างความเสียหายต่อตัวเอง

5. ระบบกล้ามเนื้อทำงานไม่สัมพันธ์กัน

การดื่มแอลกอฮอล์ส่งผลให้การทำงานของกล้ามเนื้อไม่ประสานกัน การเคลื่อนไหวจะดูเงอะงะ ไม่คล่องแคล่ว การทำกิจกรรมที่ต้องใช้ความละเอียดอ่อนจะทำได้ยากขึ้น เช่น การใช้โทรศัพท์ การหยิบจับสิ่งของ หรือแม้แต่การเขียนหนังสือ

6. คลื่นไส้ อาเจียน

เมื่อดื่มแอลกอฮอล์เร็วหรือปริมาณที่มากเกินไป ร่างกายจะพยายามกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ซึ่งเป็นกลไกป้องกันตัวเองของร่างกาย อีกทั้งยังอาจเกิดอาการปวดท้อง ท้องเสีย และหากอาเจียนรุนแรงอาจนำไปสู่ภาวะขาดน้ำและเกลือแร่จนต้องเข้ารับการรักษา

7. การรับรู้ลดลง หรือจดจำเหตุการณ์ไม่ได้

ในกรณีที่ดื่มหนัก การรับรู้จะลดลงอย่างมาก อาจไม่สามารถจดจำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้เลย หรือที่เรียกว่าภาวะ “Blackout”จากการดื่มสุรา ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายมาก เพราะอาจนำไปสู่การตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรม หรือประสบอุบัติเหตุได้โดยง่าย

ผลกระทบต่อระบบสมองเมื่อเราได้รับแอลกอฮอล์ในระยะยาว

การดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นประจำและในปริมาณมากส่งผลร้ายแรงต่อสมองในระยะยาว โดยแอลกอฮอล์จะค่อยๆ ทำลายเซลล์ประสาทที่เกี่ยวข้องกับความทรงจำและการตัดสินใจ ส่งผลให้ความสามารถในการควบคุมสติและการยับยั้งชั่งใจลดลง เพราะแอลกอฮอล์จะกดประสาทส่วนที่ควบคุมการตัดสินใจ และยังส่งผลต่อการรับรู้และการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ รอบตัว ทำให้ความสามารถในการแก้ไขปัญหาและการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ถดถอยลง ที่น่ากังวลไปกว่านั้นคือ ผลกระทบเหล่านี้อาจกลายเป็นความเสียหายถาวรต่อเซลล์สมอง และในกรณีที่ร้ายแรงอาจนำไปสู่ความเสี่ยงในการเกิดโรคสมองเสื่อมได้ในอนาคต

ผลกระทบต่ออวัยวะอื่น ๆ เมื่อเราได้รับแอลกอฮอล์ในระยะยาว

การดื่ม เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นประจำไม่เพียงส่งผลกระทบต่อสมองเท่านั้น แต่ยังทำลายอวัยวะสำคัญอื่น ๆ ในร่างกายอีกด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งตับซึ่งเป็นอวัยวะหลักในการกำจัดสารพิษ การดื่มแอลกอฮอล์อย่างต่อเนื่องจะทำให้เซลล์ตับเสื่อมสภาพอย่างถาวร นำไปสู่โรคตับแข็งหรือแม้กระทั่งมะเร็งตับ ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายถึงชีวิต อีกทั้งแอลกอฮอล์ยังกระตุ้นให้กระเพาะอาหารหลั่งกรดและน้ำย่อยในปริมาณมากเกินปกติ ส่งผลให้เยื่อบุกระเพาะอาหารเกิดการระคายเคืองอย่างรุนแรงจนอาจกลายเป็นแผลในกระเพาะ หรือเกิดภาวะเลือดออกในกระเพาะได้

ในส่วนของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายก็อ่อนแอลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น อีกทั้งยังมีผลกระทบต่อการทำงานของหัวใจ โดยการดื่มหนักเป็นประจำอาจทำให้กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแอ เสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงความดันโลหิตสูง

ผลกระทบเมื่อดื่มแอลกอฮอล์ในระหว่างตั้งครรภ์

การดื่มแอลกอฮอล์ในระหว่างตั้งครรภ์เป็นสิ่งที่อันตรายอย่างยิ่งและควรหลีกเลี่ยงโดยเด็ดขาด เนื่องจากแอลกอฮอล์สามารถผ่านรกเข้าสู่ทารกในครรภ์ได้อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้เกิดความผิดปกติที่รุนแรงต่อพัฒนาการของทารก

โดยทารกที่ได้รับผลกระทบจากแอลกอฮอล์อาจเกิดภาวะที่เรียกว่า กลุ่มอาการผิดปกติจากแอลกอฮอล์ในทารก (Fetal Alcohol Spectrum Disorders หรือ FASDs) ซึ่งอาจทำให้ทารกมีความผิดปกติทางร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น ศีรษะเล็ก ใบหน้าผิดรูป การเจริญเติบโตช้า รวมถึงเกิดความผิดปกติของอวัยวะภายในได้ และยังส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทางสมอง ทำให้เด็กมีปัญหาด้านการเรียนรู้ พฤติกรรม และสติปัญญา ซึ่งอาจส่งผลกระทบไปตลอดชีวิต ที่สำคัญคือ ไม่มีปริมาณแอลกอฮอล์ที่ปลอดภัยสำหรับการดื่มในระหว่างตั้งครรภ์ ดังนั้น การงดดื่มแอลกอฮอล์โดยสิ้นเชิงตั้งแต่วางแผนตั้งครรภ์จนถึงหลังคลอดจึงเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันผลกระทบเหล่านี้

แม้ว่า เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จะเป็นที่ได้รับความนิยมสำหรับโอกาสการเฉลิมฉลองหรือดื่มเพื่อคลายความเครียด แต่อยากให้ทุกคนได้ตระหนักรู้ถึงผลกระทบจากการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะมันจะเป็นเครื่องเตือนใจให้ “ฟังเสียงร่างกาย” ของตัวเราเองมากยิ่งขึ้น เพราะหากไม่ใส่ใจ หรือป้องกัน ก็อาจจะสายเกินแก้ อาจส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพ

ดังนั้น การดื่มอย่างมีสติและอยู่ในปริมาณที่เหมาะสม ก็เป็นทางเลือกที่ช่วยให้สามารถเพลิดเพลินกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้โดยไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพและชีวิตประจำวันของเรา

บทความฉบับนี้เป็นเนื้อหาที่สร้างขึ้นโดยระบบปัญญาประดิษฐ์ (AI Generated Content) ซึ่งพัฒนาต่อยอดจาก Infographic เรื่อง เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ภัยร้ายทำลายสุขภาพ

(Link: https://www.medumore.org/infographic/alcoholic-beverages) ที่จัดทำโดย รศ.นพ.ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร

อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่นี่

- อาการเวียนหัวบ้านหมุน สัญญาณเตือนโรคร้ายที่ต้องระวัง

- สัญญาณเตือนของครรภ์เป็นพิษ อาการที่คุณแม่ควรระวัง

- วิธีแก้ไขโรคนอนไม่หลับ! คู่มือเอาชนะอาการนอนไม่หลับได้อยู่หมัด

- เช็กให้ชัวร์ ! อาการใจสั่น สัญญาณเตือนโรค หรือแค่ความเครียด

ติดตามข้อมูลข่าวสาร และการอัปเดตข้อมูลใหม่ ๆ เกี่ยวกับ คอร์สเรียนแพทย์ ความรู้ทางการแพทย์ ได้ที่ Facebook: MDCU MedUMORE