สภาพอากาศที่ร้อนจัดและชื้น เป็นปัญหาสำคัญที่อาจนำไปสู่การเกิด ฮีทสโตรก หรือ โรคลมแดด ซึ่งเป็นภาวะทางการแพทย์ที่อันตรายถึงชีวิตได้ เมื่ออุณหภูมิภายนอกสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว เช่น ในช่วงฤดูร้อนหรือในช่วงที่มีคลื่นความร้อน (Heat Wave) ร่างกายอาจไม่สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ทันท่วงที นำไปสู่การเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิร่างกายฉับพลัน หากไม่ได้รับการรักษาทันที อาจทำให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะสำคัญ เช่น สมอง หัวใจ ปอด และไต และอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ดังนั้น การเข้าใจและเตรียมพร้อมสำหรับปัญหานี้จึงเป็นสิ่งสำคัญในการลดความเสี่ยงจากฮีทสโตรกในช่วงฤดูร้อนที่กำลังจะมาถึง มาดูว่า 5 สัญญาณเตือนอันตรายจากฮีทสโตรก จะมีอะไรบ้าง

ฮีทสโตรก คืออะไร

ฮีทสโตรก หรือที่รู้จักกันในชื่อ "โรคลมแดด" เป็นภาวะทางการแพทย์ที่เกิดขึ้นเมื่อร่างกายไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้เมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความร้อนสูง นำไปสู่การเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิร่างกาย จนถึงระดับที่เป็นอันตราย ซึ่งอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อระบบต่างๆ ของร่างกาย และอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ดังนั้นการรู้จักสัญญาณเตือนของฮีทสโตรกจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันอาการที่รุนแรง

สาเหตุของการเกิดฮีทสโตรก

ฮีทสโตรก หรือ โรคลมแดด เกิดจากภาวะที่ร่างกายไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้เมื่อเผชิญกับสภาพแวดล้อมที่มีอุณหภูมิสูง ซึ่งอาจเป็นผลมาจากการอยู่กลางแจ้งเป็นเวลานานหรือการออกกำลังกายหนักในสภาพอากาศร้อนชื้น นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเสี่ยงหลักหลายประการที่ทำให้เกิดโรคลมแดดได้ง่ายขึ้น ดังนี้

• อุณหภูมิที่สูงเกินไปและความชื้นสูง อากาศที่ร้อนจัดและชื้นทำให้ร่างกายระบายความร้อนได้ยาก ทำให้อุณหภูมิร่างกายเพิ่มขึ้น เมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนแปลง ร่างกายจึงปรับตัวไม่ได้
• การออกกำลังกายหนัก การทำกิจกรรมที่ต้องใช้แรงมากในอากาศร้อน เช่น การวิ่งมาราธอน หรือ การเล่นฟุตบอล เป็นต้น
• ใส่เสื้อผ้าหนาไป การแต่งกายที่ไม่เหมะสมกับสภาพอากาศ ใส่เสื้อผ้าที่หนาเกินไป ทำให้ไม่สามารถระบายอากาศได้ดี
• กลุ่มเสี่ยงตามอายุ เด็กเล็กและผู้สูงอายุ มีระบบควบคุมอุณหภูมิที่ไม่สมบูรณ์ จึงมีความเสี่ยงมากกว่า
• โรคประจำตัว ผู้ป่วยโรคหัวใจ, โรคปอด, ภาวะอ้วน และผู้ใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาลดความดัน เป็นต้น มีความเสียหายต่อระบบควบคุมความร้อนของร่างกาย

สาเหตุทั่วไปที่อาจทำให้เกิดฮีทสโตรกได้

• การอยู่กลางแจ้งนานๆ โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ไม่มีลมพัด ทำให้ระบายความร้อนได้ยาก
• การใช้ยาหรือสารบางชนิด ทั้งยาทางจิตเวชและสารเสพติดต่างๆ ที่สามารถทำให้ร่างกายนำความร้อนออกได้ช้าลง

5 สัญญาณเตือนฮีทสโตรก ที่ห้ามมองข้าม

1. ปวดศีรษะและเวียนศีรษะ ปวดศีรษะและเวียนศีรษะเป็นอาการแรกๆ ที่บ่งบอกว่าร่างกายกำลังเผชิญกับความร้อนมากเกินไป อาการเหล่านี้อาจเริ่มต้นด้วยความรู้สึกไม่สบายหรือเวียนศีรษะเล็กน้อย ไปจนถึงหน้ามืด ในบางรายมีอุณหภูมิสูงขึ้น จนไข้ขึ้น หากปล่อยไว้โดยไม่ได้รับการดูแลอาจพัฒนาไปเป็นอาการที่รุนแรงกว่า
2. กระหายน้ำมากและคลื่นไส้อาเจียน เมื่อร่างกายเผชิญกับความเครียดจากความร้อน จะทำให้เกิดการกระหายน้ำอย่างมาก และบางครั้งอาจตามมาด้วยการคลื่นไส้อาเจียน ซึ่งเป็นสัญญาณว่าร่างกายกำลังพยายามปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อม แต่หากไม่ได้รับการช่วยเหลือ อาจนำไปสู่การขาดน้ำอย่างหนัก
3. ผิวแห้ง แดง ร้อน และเหงื่อออกมากหรือไม่มีเหงื่อ ผิวแห้ง แดง ร้อน เป็นผลมาจากการระบายน้ำในร่างกายลดลง ต่อมเหงื่อทำงานผิดปกติ ในขณะที่เหงื่อออกมากหรือไม่มีเหงื่อเลย ในบางกรณีบ่งบอกว่าระบบระบายน้ำของร่างกายนั้นมีปัญหา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการสูญเสียความสามารถในการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย
4. ใจเต้นเร็ว หอบหายใจเร็ว และชีพจรผิดปกติ เมื่ออุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น หัวใจจะทำงานหนักเพิ่มขึ้นทำให้มีอัตราการเต้นเร็ว ขณะเดียวกันก็ทำให้เกิดการหายใจเร็ว เนื่องจากพยุงการตอบสนองต่อความเครียดทางสรีรวิทยา หากปล่อยไว้นานเกินไป อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนทางหลอดเลือดและระบบประสาทได้
5. หมดสติ ชัก หรือเปลือกตาแข็ง หากฮีทสโตรกรุนแรง รักษาไม่ทันท่วงที อาจทำให้ผู้ป่วยหมดสติมีอาการชักเกร็ง หรือถึงขั้นสูญเสียการตอบสนองทางประสาท นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงต่อไตว่ายสมองบวม และกล้ามเนื้อหัวใจทำงานผิดปกติทันที ซึ่งเป็นสถานการณ์ทุกคนควรหลีกเลียงโดยการจัดลำดับความสำคัญในการพักรักษาตัวอย่างรวดเร็ว

วิธีป้องกัน ฮีทสโตรก

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดจัด ไม่อยู่กลางแดดแรงๆ เป็นเวลานาน
• บริโภคน้ำเพียงพอ ดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในระหว่างออกกำลังกายในอากาศร้อน
• ใส่เสื้อผ้าทรงโปร่ง การใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี เพื่อช่วยลดความร้อนในร่างกาย
• พักผ่อนในสถานที่เย็นๆ ใช้เวลาพักรักษาตัวอย่างสม่ำเสมอในทุกๆ วัน
• ออกกำลังกายแบบพอดี ไม่หักโหมมากไปจนรู้สึกร้อน เหนื่อย ขณะออกกำลังกาย หากรู้สึกมีความผิดปกติในร่างกาย ควรหยุดพักก่อน
• ปฐมพยาบาลเบื้องต้น เมื่อร่างกายผิดปกติ หรือพบเห็นผู้มีอาการ ควรพาเข้าร่ม ถอดเสื้อผ้าเพื่อระบายความรู้ และเรียกรถพยาบาลช่วยเหลือ

รู้จักกับ ฮีทสโตรก กันไปแล้ว ก็อย่าลืมสังเกตเช็ค 5 สัญญาณเตือนฮีทสโตรก ในช่วงฤดูร้อนกันให้ดี หากมีอาการเหล่านี้ ไม่ควรมองข้ามเด็ดขาด ซึ่งการเตรียมพร้อมป้องกันไว้ก่อน จะช่วยลดความเสี่ยงจากฮีทสโตรกในช่วงฤดูร้อนนี้ได้อย่างแน่นอน

by นพ.อรรถสิทธิ์ โคมินทร์(Author)

อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่นี่

- เคล็ดไม่ลับห่างไกลภาวะหัวใจล้มเหลว ทำอย่างไร?

- รู้จัก วัณโรค โรคติดต่อที่รักษาได้ เผยวิธีการดูแลอย่างถูกต้อง

- เช็กให้ชัวร์ ! อาการใจสั่น สัญญาณเตือนโรค หรือแค่ความเครียด

- คู่มือ ปฐมพยาบาล เมื่อเกิดอาการบาดเจ็บจากเล่นกีฬา ต้องทำอย่างไร

ติดตามข้อมูลข่าวสาร และการอัปเดตข้อมูลใหม่ ๆ เกี่ยวกับ คอร์สเรียนแพทย์ ความรู้ทางการแพทย์ ได้ที่ Facebook: MDCU MedUMORE